Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση που περιλαμβάνει και την όραση μεγάλης λεπτομέρειας και της λήψης των χρωμάτων του ματιού που απαιτείται για λειτουργίες όπως η ανάγνωση και η οδήγηση.

 

Οι μορφές της Ωχράς κηλίδας

Οι Ωχρά κηλίδα εμφανίζεται σε δύο μορφές την Ξηρή μορφή (μη νεοαγγειακή) και την Υγρή μορφή (νεοαγγειακή).

Ο χαρακτηρισμός «νεοαγγειακή» οφείλεται στο γεγονός ότι αναπτύσσονται νέα αγγεία σε μια περιοχή, όπως στην κηλίδα του αμφιβληστροειδούς, όπου δεν θα έπρεπε.

Η εκδήλωση της ξηρής μορφής της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας είναι η συχνότερη. Η υγρή μορφή της ασθένειας συνήθως οδηγεί σε σοβαρότερη απώλεια όρασης.

 

Ξηρή μορφή (μη νεοαγγειακή)

Η ξηρή μορφή της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας δύναται να προκληθεί από την γήρανση και την λέπτυνση των ιστών της κηλίδας του αμφιβληστροειδούς , την καθίζηση μελαγχρωμίας στην κηλίδα ή λόγω συνδυασμού και των δύο περιπτώσεων.

Η ξηρή μορφή της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας τυγχάνει διάγνωσης όταν κιτρινωπά σημεία ξεκινήσουν να συσσωρεύονται από τις καθιζήσεις εκφυλισμένου ιστού, κυρίως στην περιοχή της κηλίδας του αμφιβληστροειδούς. Σταδιακή απώλεια όρασης μπορεί να συμβεί και όταν πάσχει κανείς από την ξηρή μορφή, ωστόσο, τα συμπτώματα  δεν είναι το ίδιο σοβαρά όσο αυτά της υγρής μορφής της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.

 

Υγρή μορφή (νεοαγγειακή)

Στην υγρή μορφή της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας αναπτύσσονται νέα αγγεία κάτω από τον αμφιβληστροειδή που προκαλούν τη διαρροή αίματος και υγρού. Αυτή η διαρροή προκαλεί με τη σειρά της μόνιμη βλάβη στα υπερευαίσθητα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς, τα οποία νεκρώνονται και δημιουργούν σημεία τύφλωσης στην κεντρική όραση.

Η νεοαγγειακή, η διαδικασία που βρίσκεται πίσω από την υγρή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και την αφύσικη αύξηση των αγγείων, είναι ο εσφαλμένος τρόπος του σώματος να δημιουργεί ένα νέο δίκτυο αγγείων που θα παρέχουν περισσότερα θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο στον αμφιβληστροειδή του ματιού. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή δημιουργεί ουλές, οι οποίες μερικές φορές οδηγούν σε σοβαρή απώλεια κεντρικής όρασης.

Η υγρή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας κατηγοριοποιείται περαιτέρω σε δυο γενικούς τύπους: α) την κλασική, όπου η αύξηση των νέων αγγείων έχει πολύ καθαρά σκιαγραφήσει τα περιγράμματα που παρατηρούνται κάτω από τον αμφιβληστροειδή και είναι επίσης γνωστή ως κλασική χοριοειδική νεοαγγείωση και β) την κρυφή, όπου η αύξηση των νέων αγγείων κάτω από τον αμφιβληστροειδή δεν είναι τόσο έκδηλη και η διαρροή είναι λιγότερο εμφανής στην άδηλη μορφή χοριοειδικής νεοαγγείωσης της υγρής εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, η οποία συνήθως προκαλεί λιγότερο σοβαρή απώλεια όρασης.

 

Συμπτώματα εκφύλισης της ωχράς κηλίδας

Η εκφύλισης της ωχράς κηλίδας συνήθως προκαλεί βραδεία ή σπανίως ξαφνική ανώδυνη απώλεια όρασης. Μερικά από τα συμπτώματα είναι η όψη σκιωδών περιοχών , θόλωση ή και στρέβλωση. Ο οφθαλμίατρος με την εξέταση του αμφιβληστροειδούς μπορεί να διαγνώσει τα πρώτα σημάδια της ασθένειας πριν τα συμπτώματα κάνουν την εμφάνισή τους. Σε περίπτωση που αντιληφθεί ελαττώματα στην κεντρική όραση του ασθενούς συστήνεται η εξέταση Φλουοροαγγειογραφία ώστε να εξεταστούν ειδικά τα αγγεία του αμφιβληστροειδούς που περικλείουν την ωχρά κηλίδα.

 

Τι προκαλεί την εκφύλιση ωχράς κηλίδας;

Πολλές μορφές της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας μπορεί να σχετίζονται με την ηλικία και την σχετική με αυτή αλλοίωση του οφθαλμικού ιστού που είναι αναγκαίος για την κεντρική όραση. Ερευνητές υποστηρίζουν ότι υπάρχει βάσιμη συσχέτιση μεταξύ της ανάπτυξης της ασθένειας και μιας παραλλαγής ενός γονιδίου Η (CFH). Αυτή η ελαττωματικότητα φαίνεται να σχετίζεται με τουλάχιστον τις μισές των περιπτώσεων τύφλωσης λόγω εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Άλλοι ερευνητές υποδεικνύουν τον συμπληρωματικό παράγοντα Β. Και οι δύο παραλλαγές παίζουν ρόλο στην ανταπόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος.

 

Ποιοι είναι υποψήφιοι δέκτες της ασθένειας;

 Πέρα από τους ηλικιωμένους, η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας φαίνεται ιδιαίτερα διαδεδομένη στους λευκούς και στις γυναίκες. Μπορεί  επίσης να αποτελεί παρενέργεια φαρμάκων, ή ακόμα να είναι κληρονομική. Νέα στοιχεία υποστηρίζουν σθεναρά ότι υψηλός παράγοντας της ασθένειας αποτελεί και το κάπνισμα. Ακόμα, όσοι συμβιώνουν με άτομο που καπνίζει αναπτύσσουν διπλές πιθανότητες εκδήλωσης της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Άλλες υποθέσεις αφορούν σε αυτούς που έχουν στην οικογένεια τους άτομα με υπέρταση, αλλά και παχυσαρκία. Οι υπέρβαροι ασθενείς με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας αντιμετωπίζουν τον διπλάσιο κίνδυνο προχωρημένων μορφών της ασθένειας σε σχέση με τους ασθενείς που έχουν κανονικό βάρος. Οι ίδιες μελέτες στηρίζουν ότι αυτοί που ασκούσαν έντονες δραστηριότητες τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα μείωναν σημαντικά τον κίνδυνο σε σχέση με ασθενείς που παρέμεναν αδρανείς.

 

Πως θεραπεύεται η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

Προς το παρόν δεν υπάρχει κάποια θεραπεία που να αντιμετωπίζει άμεσα την εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Ωστόσο, κάποιες αγωγές μπορούν να καθυστερήσουν την ανάπτυξη της ή ακόμα και να βελτιώσουν την όραση. Οι θεραπείες για την εκφύλισης της ωχράς κηλίδας εξαρτώνται από το αν η ασθένεια βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, στην ξηρή της μορφή, ή σε πιο προχωρημένη μορφή, ή στην υγρή της μορφή όπου μπορεί να προκαλέσει σοβαρή απώλεια όρασης.  Όσο για την ξηρή μορφή, προς το παρόν το βάρος δίνεται μόνο στην διατροφή, μιας και δεν έχει βρεθεί κάποιος άλλος τρόπος για την αντιμετώπιση της.

Για την υγρή μορφή της ασθένειας, οι θεραπείες με σκοπό την εμπόδιση της αύξησης της δημιουργίας αφύσικων αγγείων περιλαμβάνουν τη φωτοδυναμική θεραπεία, δηλαδή την ενδοφλέβια χορήγηση μιας φωτοευαίσθητης ουσίας που συγκεντρώνεται επιλεκτικά στα πάσχοντα σημεία του αμφιβληστροειδούς. Αυτή η θεραπεία δεν αρμόζει σε όλες τις περιπτώσεις της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, κάτι που ελέγχεται μέσω εγκαίρου φλουοροαγγειογραφικού ελέγχου. Είναι αποτελεσματική μόνο στο πρώιμο στάδιο της ασθένειας. 

Η δεύτερη θεραπεία, οι ενδοϋαλοειδικές εγχύσεις είναι η πλέον πρόσφατη. Γίνεται έγχυση ειδικών σκευασμάτων με ένεση μέσα στην υαλοειδική κοιλότητα. Αυτές οι εγχύσεις ελαττώνουν το υπάρχον αμφιβληστροειδικό οίδημα και ταυτόχρονα επεμβαίνουν στην φλεγμονώδη διαδικασία.

Η τρίτη επίσης πρόσφατη μέθοδος, οι περιβολβικές ενέσεις, έχει παρόμοια δράση και μέθοδο εφαρμογής με την προηγούμενη. Όμως η ένεση γίνεται στον οπισθοβόλβιο χώρο και αν και δεν είναι τόσο θεραπευτική όσο οι προηγούμενες έχει χαμηλότερο κίνδυνο για επιπλοκές και παρενέργειες.   

 

Πρόληψη

Για την πρόληψη της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας είναι βασικές οι ακόλουθες ενέργειες:

  1. Η χρήση γυαλιών ηλίου με φίλτρο για υπεριώδεις ακτίνες
  2. Η αποφυγή κατάποσης ασπιρινών μιας και η ασπιρίνη σε ασθενείς με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία στον αμφιβληστροειδή λόγω της ήπιας αντιπηκτικής δράσης της.
  3. Συμπληρώματα διατροφής πολυβιταμινούχα σκευάσματα και σκευάσματα ψευδαργύρου, πάντοτε με την καθοδήγηση του γιατρού.
  4. Η χρήση της κλίμακας Amsler από άτομα της τρίτης ηλικίας την οποία μπορούν να προμηθευτούν από τον οφθαλμίατρο τους, ώστε να μπορούν να διακρίνουν τυχούσες αλλαγές στην όραση τους και τις αναφέρουν αμέσως στον θεράποντα τους.

 

Αν και έχει σημειωθεί πρόοδος στην έρευνα για την αντιμετώπιση της ασθένειας, η πλήρης ανάκτηση της όρασης φαίνεται μάλλον απίθανη. Για όσους αντιμετωπίζουν σοβαρή απώλεια όρασης υπάρχουν ειδικές συσκευές που βοηθούν στην βελτίωση της όρασης με τη χρήση μεγεθυντικών φακών και έντονου φωτός. Κάποια βοηθήματα χαμηλής όρασης μετατοπίζουν τις εικόνες στην περιφέρεια του ματιού για καλύτερα αποτελέσματα.   

Πηγή πληροφοριών: Οπτική Ενημέρωση