Τι είναι το γλαύκωμα;

Το γλαύκωμα είναι μια ομάδα σημαντικών παθήσεων των ματιών που προσβάλει περίπου το 2% του πληθυσμού, δηλ. ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Είναι μια νόσος, που δεν έχει συνήθως συμπτώματα και η οποία οδηγεί στην τύφλωση, εφόσον δεν διαγνωσθεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Η πρόληψη, στην προκειμένη νόσο, αποκτά εξαιρετικής σημασίας χαρακτήρα.

Το γλαύκωμα, λοιπόν, είναι μια σοβαρή, χρόνια εξελικτική πάθηση του οπτικού νεύρου και των οπτικών ινών του ματιού, που οδηγεί σε μορφολογικές αλλοιώσεις στο οπτικό νεύρο και στο οπτικό πεδίο. 

Είναι μια ύπουλη ασθένεια, γιατί δεν έχει συμπτώματα (με εξαίρεση κάποιους τύπους γλαυκώματος όπως το οξύ γλαύκωμα) και όταν εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα οι βλάβες είναι προχωρημένες και δυστυχώς μη αναστρέψιμες.

Είναι μια ασθένεια για την οποία μπορούμε να ελέγξουμε την εξέλιξή της με την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.

Πού οφείλεται; Αιτιολογία, παθογένεια.

Το γλαύκωμα συνήθως εμφανίζεται μετά τα 40. Πιο συχνά παρουσιάζεται σε άτομα με ιστορικό γλαυκώματος στην οικογένεια. Είναι μια κληρονομική νόσος κατά 20%. Εμφανίζεται επίσης συχνότερα σε μύωπες, διαβητικούς και χρήστες κορτιζόνης για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οφείλεται στη διαταραχή της ισορροπίας ανάμεσα στην παραγωγή και την αποχέτευση ενός υγρού (υδατοειδές υγρό) που φυσιολογικά παράγεται στο εσωτερικό του ματιού.

Η διαταραχή αυτή μπορεί να προκαλέσει αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση, η οποία με τον καιρό είναι δυνατόν να προκαλέσει βλάβες στο οπτικό μας νεύρο. Σε ορισμένους τύπους γλαυκώματος, πιθανόν συνυπάρχει μειωμένη αιματική ροή με συνέπεια το οπτικό μας νεύρo να μην διατρέφεται σωστά. Αιτίες που δημιουργούν μειωμένη αιματική ροή, είναι κυρίως αυτές που έχουν σχέση με το καρδιακό και αγγειακό μας σύστημα.

Η πίεση στο μάτι είναι αναμφίβολα ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου, αλλά δεν αρκεί από μόνη της για να γίνει η διάγνωση και αυτό διότι θα πρέπει να υπάρχουν οπωσδήποτε οι βλάβες του οπτικού νεύρου και των οπτικών ινών για να είναι σίγουρη η διάγνωση του γλαυκώματος. Υπάρχουν εξάλλου μορφές γλαυκώματος χωρίς πίεση (γλαύκωμα φυσιολογικής ή χαμηλής πίεσης) στις οποίες η πίεση παίζει μικρότερο ρόλο.

ΕΠΟΜΕΝΩΣ Η ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΙΕΣΗ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ ΔΕΝ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΠΑΝΤΑ ΓΛΑΥΚΩΜΑ.

Τύποι γλαυκώματος

  • Χρόνιο γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας (το συχνότερο)
  • Γλαύκωμα φυσιολογικής ή χαμηλής πιέσεως
  • Γλαύκωμα κλειστή ή στενής γωνίας (οξύ ή χρόνιο)
  • Δευτεροπαθές γλαύκωμα (μετά από φλεγμονές, τραύματα, εγχειρήσεις, φάρμακα κ.τ.λ)
  • Συγγενές γλαύκωμα (εμφανίζεται στην πρώιμη παιδική ηλικία).

Κάθε πότε πρέπει να εξεταζόμαστε;

Η διάγνωση του γλαυκώματος είναι μια πολύ σημαντική διάγνωση. Ο ασθενής βρίσκεται μπροστά σε μια χρόνια πάθηση, με χρόνια θεραπεία και φυσικά αλλάζει και η ψυχολογική του διάθεση. Αυτό που πρέπει να γνωρίζει είναι ότι εφόσον ακολουθεί τις οδηγίες του ιατρού του και παρακολουθείται όποτε χρειάζεται τότε μπορεί να μην φοβάται την βαριά εξέλιξη της νόσου και να ζει κατά τα άλλα μια απόλυτα φυσιολογική ζωή χωρίς ιδιαίτερους περιορισμούς.

Οι ασθενείς οι οποίοι πάσχουν από γλαύκωμα θα πρέπει να κάνουν έναν πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο με μέτρηση της πιέσεώς τους και οφθαλμοσκόπηση κάθε 3-4 μήνες, από τον γιατρό τους. Θα πρέπει επίσης να υποβάλλονται σε μελέτη γλαυκώματος με βάση όλη την παραπάνω τεχνολογία κάθε 6 μήνες. Οι νέες αυτές τεχνολογίες είναι συμπληρωματικές και ο σκοπός είναι να δούμε αν υπάρχει εξέλιξη της πάθησης στον χρόνο και να πάρουμε ανάλογες αποφάσεις.

Οι ασθενείς επίσης με οφθαλμική υπερτονία, αν και δεν έχουν γλαύκωμα και πιθανότατα δεν χρειάζονται χρόνια θεραπεία, θα πρέπει να ελέγχονται το ίδιο όπως οι γλαυκωματικοί ασθενείς, ώστε σε περίπτωση που εμφανιστούν οι πρώτες βλάβες να κρατηθούν στα αρχικά αυτά στάδια.

Η πρόληψη κατά του γλαυκώματος είναι πολύ σημαντική. Άτομα με ιστορικό γλαυκώματος στην οικογένεια θα πρέπει να ελέγχονται μια φορά το χρόνο προληπτικά από τον οφθαλμίατρό τους. Επίσης, ασθενείς μύωπες, διαβητικοί, ασθενείς με καρδιαγγειακά προβλήματα θα πρέπει να ελέγχονται προληπτικά μια φορά το χρόνο.

Επίσης, όλοι θα πρέπει να έχουν κάνει ένα οφθαλμολογικό check-up τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους μέχρι την ηλικία των 40 ετών. Μετά την ηλικία αυτή καλό είναι να κάνουν ένα check-up από τον οφθαλμίατρό τους μια φορά κάθε 1-2 χρόνια. Θυμίζουμε ότι το γλαύκωμα δεν έχει κανένα σύμπτωμα και ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων διαγνώσκεται τυχαία.

 

Πως αντιμετωπίζεται το γλαύκωμα;

Σκοπός της θεραπείας στους γλαυκωματικούς ασθενείς είναι να αποφύγουμε επιδείνωση των βλαβών του οπτικού νεύρου, των οπτικών ινών και του οπτικού πεδίου. Ο κύριος τρόπος θεραπείας του γλαυκώματος είναι η διατήρηση χαμηλής ενδοφθάλμιας πίεσης. Η τεχνολογία των φαρμάκων προσφέρει πολλά κολλύρια ικανά να επιτύχουν το στόχο αυτό.

Η έρευνα στο γλαύκωμα επικεντρώνεται στο να βρεθούν φάρμακα που θα πετυχαίνουν αυξημένη ροή του αίματος στο οπτικό νεύρο και επομένως την καλύτερη διατροφή του αλλά και φάρμακα που κυρίως θα προστατεύουν το οπτικό νεύρο (νευροπροστασία). Σήμερα, υπάρχουν ήδη κάποια τέτοια φάρμακα και η έρευνα προσπαθεί να αυξήσει τα όπλα για την καταπολέμηση του γλαυκώματος.

 

Η χειρουργική επέμβαση αποτελεί λύση του;

Κατά κανόνα, η βλάβη που προκαλείται από το γλαύκωμα είναι μη αναστρέψιμη.

Οι θεραπείες με επεμβάσεις laser μπορεί να είναι αποτελεσματικές για διαφορετικούς τύπους γλαυκώματος. Σε γλαύκωμα ανοικτής γωνίας διορθώνεται καθαυτή η αποχέτευση. Σε γλαύκωμα κλειστής γωνίας , το laser δημιουργεί ένα άνοιγμα στην ίριδα (ιριδεκτομή) για να βελτιώσει την ροή του υδατοειδούς υγρού στην αποχετευτική οδό.

H επεμβατική χειρουργική βοηθά στον σχηματισμό ενός νέου αποχετευτικού πόρου ώστε το υδατοειδές υγρό να εγκαταλείπει το μάτι, κάτι που μειώνει την πιέση.

Όλα τα παραπάνω χρησιμοποιούνται για την πρόληψη ή την καθυστέρηση περαιτέρω βλάβης.

Βέβαια μετά από κάθε χειρουργική επέμβαση ή laser καλό είναι να φοράμε και τα κατάλληλα γυαλιά ηλίου για σωστή προστασία.

 

Πρόληψη

Η καλύτερη θεραπεία για μια χρόνια νόσο όπως το γλαύκωμα είναι η πρόληψη. Σήμερα όλοι οι άνθρωποι, ιδιαίτερα αν ανήκουν σε μια από τις ομάδες υψηλού κινδύνου, που αναφέρθηκαν προηγουμένως, πρέπει να υποβάλλονται σε οφθαλμολογική εξέταση τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο μετά την ηλικία των 35-40.

Αυτό επιτρέπει την έγκαιρη διάγνωση και αποτρέπει τις δυσάρεστες μελλοντικές συνέπειες του γλαυκώματος, που δυστυχώς ακόμη και σήμερα παρατηρούνται. Το screening (προσυμπτωματικός έλεγχος) για το γλαύκωμα είναι μια προληπτική γρήγορη και φθηνή εξέταση που αναφέρεται σε όλο τον πληθυσμό και προσπαθεί να διακρίνει ποια άτομα έχουν αρχικές αλλοιώσεις ή ποια είναι ύποπτα και χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση.

Ο γλαυκωματικός ασθενής μπορεί να ζει μια κανονική ζωή, αρκεί να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες και την αγωγή που του συνέστησε ο γιατρός του, καθώς επίσης και να ελέγχεται συχνά. Μόνο με τον έλεγχο θα μπορούμε να γνωρίζουμε την εξέλιξη της νόσου και πώς θα την αντιμετωπίσουμε.

 

Η παραπάνω μελέτη ανήκει στον κ. Καλιτσουνάκη Γιώργο.